De Ostia Antica

Published Date: 23 Mar 2015

Ostia is een oude stad zo'n 30 kilometer ten westen van Rome. Sinds de middeleeuwen heeft de kustlijn zich landinwaarts verplaats door verzanding. Therefore Ostia is today still lying next to the Tiber, but at a distance of some three kilometers from the beach.Ostia ligt nu nog steeds aan de Tiber, maar nu 3 kilometer van het strand. Het grootste deel van deze stad is opgegraven en goed bewaard gebleven. Ostia komt van het Latijnse woord ostium wat 'monding' betekent.

Geschiedenis van Ostia

Voor de Romeinse tijd werd het gebied rond Ostia al bewoond, dit heeft te maken met de zoutpannen ten oosten van Ostia, waar al rond 1400 voor Christus zout gewonnen werd.

Volgens verscheidene bronnen zoals o.a. Cicero, Ennius en Livius is Ostia gesticht door Ancus Marcius, de vierde koning van Rome. Waarschijnlijk moet Ostia gesticht zijn rond 620 voor Christus. Ostia was rond die tijd een kleine stad. Ook kan er van de 5e of 6e eeuw een weg worden getraceerd die naar Ostia liep. Deze weg heet Via della Foce en dat betekent 'weg van de mond'.

De eerste nederzetting die gevonden is in Ostia dateert waarschijnlijk uit 4e of 3e eeuw. Archeologen kunnen het nog niet eens worden over het jaartal van de stichting van Ostia. De schattingen lopen uiteen van ongeveer 200 voor Christus tot ongeveer 500 voor Christus. De meest betrouwbare datering is van Archer Martin, hij suggereert dat Ostia is gesticht tussen 292 voor Christus en 278 voor Christus. Ostia was eerst een castrum, een groot militair fort, dat een belangrijke rol speelde tijdens de Punische oorlogen.

In de 3e eeuw veranderde de taak van Ostia, omdat Ostia in 267 voor Christus de zetel werd van een quaestor classici, dit was een soort ambtenaar die zorgde voor de vloot. Het kleine stadje werd toen een marinebasis met een militaire functie, daarom hoefden de inwoners van Ostia zelf niet in dienst en moesten zij werken in de haven.

Langzamerhand veranderde Ostia tot in de 2e eeuw in een meer commerciële haven. Dit kwam omdat het Romeinse Rijk zich uitbreidde en ook de bevolking van Rome maar bleef groeien. Daarom moest vanuit Ostia graan geïmporteerd worden vanuit o.a. Sicilië en Sardinië. Ook de quaestor kreeg nu een andere taak, in plaats van toezicht houden op de vloot moest hij nu toezicht houden op de invoer van het graan.

Over het einde van de 2de eeuw en het begin van de 1ste eeuw is weinig bekend. Ook is er weinig bekend over hoe Ostia er uit heeft gezien in deze periode, want Ostia werd namelijk bijna geheel herbouwd in de 2e eeuw voor Christus.

Hierna volgde een onrustige tijd, in 87 voor Christus, tijdens de burgeroorlog tussen Sulla en Marius werd Ostia bezet door Marius. Niet lang daarna werd Ostia geplunderd door piraten. Omdat Ostia voor een groot deel vernietigd was, werden er stadsmuren gebouwd. Deze waren een stuk groter dan de vorige muren en de stad groeide een flink stuk. Ook kreeg Ostia vanaf toen zijn eigen bestuur, daarvoor werd de stad bestuurd vanuit Rome.

Aan het eind van de einde van de 1ste eeuw voor Christus en het begin van de 1ste eeuw werden er veel nieuwe gebouwen bij gebouwd, zoals een theater, het forum en een aquaduct.

Ostia was heel belangrijk voor de bevoorrading van Rome, maar omdat de grote schepen niet via de Tiber naar Ostia konden varen, werd er onder keizer Claudius een groot bassin, een kunstmatige haven, ten noorden van Ostia gegraven. Ook werden er kanalen gegraven en er ontstond een kunstmatig eiland: Isola Sacra(het heilige eiland).In 64 was deze haven voltooid, maar in 106 werd er onder keizer Trajanus nog een groot bekken gebouwd. Hierdoor werd Ostia de belangrijkste haven voor Rome, er werd vooral graan vervoerd van Ostia naar het Emporium in Rome. Rond de haven werden veel nieuwe gebouwen gebouwd en langzaamaan ontstond een stad die 'Portus Romae' heette. Door de haven werd Ostia steeds welvarender, maar deze welvaart duurde slechts tot het begin van de derde eeuw. Ostia en Portus werden meer dan havens,langzamerhand werden het steeds grotere steden. De bevolking van Ostia steeg tot ongeveer 50.000 mensen, waaronder ongeveer 17.000 slaven. Veel goederen die naar Rome vervoerd werden, werden eerst opgeslagen in zogenaamde horrea, dit zijn een soort winkelgebouwen, en daarna vervoerd naar Rome langs de Tiber op sleeptouw-boten, die getrokken werden door ossen. Nadat de bouw van de haven voltooid was, werd onder begeleiding van Hadrianus ook de stad Ostia weer verbouwd. Er werd een groot Capitolium gebouwd ook een kazerne(vigiles) en veel grote baden werden gebouwd.

Na de derde eeuw was er in Rome veel chaos. De economie stortte in en ook in de politiek was het een zooitje. Ostia ontwikkelde zich niet verder en groeide niet. Ook de bevolking kromp. In de derde en vierde eeuw werden Ostia en Portus getroffen door verschillende aardbevingen, waardoor de stad zijn belangrijke positie verloor. Aan het begin van de 4de eeuw werd Portus een onafhankelijke stad genaamd Civitas Flavia Constantiniana. Portus groeide ten koste van Ostia en nam de havenfunctie over. De economie van Ostia herstelde zich wel weer in de vierde eeuw. Toch zou Ostia nooit meer zo belangrijk worden als vroeger. Het gebied aan de Tiber was helemaal verlaten en er werd veel afval gedumpt. In het begin van de vijfde eeuw was Ostia een normale Romeinse stad. Later in de vijfde eeuw werd Ostia nog enkele keren geplunderd en belegerd en verloor het zijn belangrijke functie voorgoed.

Bouwwerken in Ostia

Rondom het forum

In ostia zijn 141 bijzondere plekken en bouwwerken verdeeld over de stad. Ongeveer in het midden is het forum. Deze is rechthoekig en de wegen Cardo en Decamus kruizen elkaar daar. Daaromheen zijn het capitolium, de Basilica, Tempio di Roma e Augusto, Domus del Tempio Rotondo, de Curia en de Caseggiato dei Triclini. Het forum was het belangrijkste plein in de stad, dus daar stonden de meest belangrijke gebouwen. Bij opgravingen zijn sporen gevonden van een tempel van republikeinse leeftijd. Over de andere gebouwen aan het forum is niet veel gevonden. Het gebied rond het forum is geheel veranderd toen Tiberius de macht had(14-37).

• Aan het eind van de eerste eeuw en het begin van de tweede eeuw heeft keizer Hadrian (117-138) de grootste tempel van Ostia gebouwd; het Capitolium. Deze was gewijd aan Jupiter, Juno en Minerva en zou hoger geweest zijn dan 20 meter.
• Daar tegenover aan de zuidkant van het forum stond de tempel van Rome en Augustus, deze had Tiberius gebouwd ter ere van de stad en zijn voorganger. Vergeleken met het Capitolium ertegenover stelde deze tempel niet zo veel voor.
• Aan de westkant van het forum is, in de eerste eeuw na Christus, de Basilica gebouwd. Dat is een rechthoekig gebouw met drie of vijf gangpaden en de ingang aan de lange zijde werd gebruikt voor de administratie van de justitie.
• Tegenover de Basilica stond de zogenaamde Curia. Deze werd gebruikt voor volkvergaderingen. In ostia waren honderd of tweehonderd burgers, dus de vergaderingen konden meestal niet in het gebouw gehouden worden, daarom is het gebouw eigenlijk een republikeinse tempel.
• Langs de Decumanus (een van de hoofdwegen in ostia) stond de Tempio rotondo. Het was een uniek gebouw dat in het midden van de derde eeuw na Christus gebouwd was. Het was bijna hetzelfde als het Pantheon in Rome, maar wel kleiner. De functie van dit gebouw was onbekend, maar het toont wel een nieuw soort architectuur dat typisch is voor de late Romeinse periode.

Woningen in Ostia; Insulae

Ostia was geen stad waar veel rijke en machtige mensen woonden. Er stonden dan ook andere huizen dan in Pompeji, waar het domus populair was. In Ostia stonden veel appartementenblokken, deze worden insulae genoemd. Het waren een soort van flats. Veel insulae hadden een balkon en op de begane grond zaten vaak winkels. De insulae bestonden uit kleine kamertjes, die licht kregen door open vensters. Een zo'n kamer was een woning. De onderste drie verdiepingen werden van steen gemaakt, maar alles wat daarbovenop kwam van hout. De maximum hoogte was eerst 20, maar later 17 meter. De insulae hadden ook grote gevaren, want ze konden makkelijk instorten en vlogen snel in brand.

Toen het nieuwe havencomplex gebouwd was, kwamen er meer monumenten en openbare gebouwen. Maar ook kwamen er nieuwe woonwijken. De eerdere huizen werden verwoest om er betere woningen voor in de plaats te zetten. Dus nu heeft Ostia huizen van elk type.

Andere interessante gebouwen in Ostia

Theater: Een van de eerste gebouwen die was uitgegraven aan het eind van de 19de eeuw was het theater. Het is een van de oudste overgebleven bakstenen theaters en dateert uit het jaar 12 voor Christus. De capaciteit van het theater bedroeg ongeveer 4000 mensen. In het theater werden toneelstukken opgevoerd en er werden gladiatorenspelen gehouden.

Latrines: De best bewaarde toiletten uit de Romeinse tijd staan in Ostia. Toiletten waren in die tijd openbaar, dus men zat gezellig naast elkaar. Het was een plek waar je mensen ontmoette en gezellig kon praten.

Thermen van Neptunus: De Thermen van Neptunus zijn de beroemdste thermen van Ostia, want op de vloeren zijn bijzondere mozaïeken van Neptunus afgebeeld.

Op de afbeelding hiernaast zie je verschillende ruimtes. Nummer 2 geeft het frigidarium aan, dat is een ruimte met baden met koud water. Daarnaast zijn twee ruimtes, met nummer 3 aangegeven op het plattegrondje, het tepidarium. Daar waren de warme baden. Op de muren zijn nog pijpen van aardewerk te zien die waren voor het aanvoeren van hete lucht. Deze kwamen onder de grond vandaan, want daar waren slaven bezig met het stoken van vuur om warm water en warme stoom te maken. De kamer met nummer 4 aangegeven op het kaartje, is het calidarium. Daar zijn nog resten van twee hete baden te zien.